به گزارش سینماپرس، نشست تخصصی «مرجعیت رسانه‌ای» با نگاهی به چالش‌ها و فرصت‌های روزنامه‌ها در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد.

در این نشست محمد خدادی معاون مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عبدالله گنجی مدیر مسئول روزنامه جوان، محمد قوچانی سردبیر روزنامه سازندگی و گیتا علی آبادی مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها حضور داشتند.

** خدادی: بخشی از مرجعیت رسانه از دست ما خارج شده است

در ابتدای این نشست «گیتا علی آبادی» مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها با اشاره به مولفه‌هایی که در مرجعیت رسانه‌ای نقش دارند، گفت: اعتماد و جلب اعتماد، استقلال، تولید محتوا، مقررات موجود در روزنامه نگاری، سیاست‌های رسانه‌ای، رقابت و ... از جمله این مولفه‌ها هستند که می‌توانند باعث تغییر در مرجعیت رسانه‌ها شوند.

«محمد خدادی» معاون امروز مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در ادامه این نشست تخصصی عنوان داشت: اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که امروز شبیه هیچ روز دیگری نیست. لذا تمام مولفه‌هایی که در کارکرد روزنامه‌ها نقش دارند باید مختصات متفاوتی داشته باشند.

وی ادامه داد: در گذشته یک یا چند بعد محدودی در روزنامه داشتیم و حتما باید اطلاعات را از طریق مطالعه روزنامه‌ها دریافت می‌کردید اما الان اینطور نیست. ما باید مختصات امروز را با مدل جریان رسانه بازنگری کنیم.

خدادی با اشاره به اتفاق‌های مهم اخیر در کشور و با نام بردن از ماجرای بنزین، شهادت سردار سلیمانی و سقوط هواپیما نیز بیان داشت: هر سه این اتفاق‌ها سه مواجهه رسانه‌ای داشت. علاوه بر این ما در رسانه دو بعد یا یک بعد داشتیم اما الان باید همه ابعاد را در نظر بگیریم. در گذشته همه واکنش‌های ما از طریق تماس‌های تلفنی مردمی بود که روزنامه‌ها را می‌خواندند اما در حال حاضر ظرف انتشار رسانه دیگر خود رسانه نیست و همه افراد حاضر در یک جامعه می‌توانند هر خبری را نشر دهند.

وی با بیان اینکه کلمه مرجعیت را باید در همه ابعاد ببینیم افزود: نکته‌ای که از همه موارد مهمتر است این است که در گذشته نظام عرضه و تقاضا در رسانه موضوعیتی نداشت اما امروزه به شدت موضوع اول رسانه‌ها است چراکه این انحصار برداشته شده است و محتوا، تولید و ورود مطلب در این بخش بسیار مهم است.

معاون امروز مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ادامه داد: این روزها امنیت موضوع اول جامعه است که در گذشته کمرنگ تر بود. در وهله بعدی باید ببینیم که ماهیت رسانه چیست؟ و اگر قرار نباشد از رسانه عدالت بوجود آید پس به چه کار می‌آیند؟ رسانه‌ها وظیفه اصلی‌شان حمایت از انسان است و زمانیکه همه اینها را دور هم گرد آوری می‌کنیم به تعدادی آسیب می‌رسیم.

وی افزود: شاید برایتان جالب باشد اما امروزه دریافت گواهینامه رانندگی سخت‌تر از گرفتن مجوز برای یک رسانه است.

خدادی ضمن بیان اتفاقی که دیروز در توئیتر افتاده بود و خانمی توئیت کرده بود که معاونت مطبوعاتی گفته درباره بنزین، موشک و جشنواره هیچ مطلبی ننویسید، گفت: همین موضوع را با اینکه کسی این خانم را بشناسد در همه رسانه‌ها منتشر شد. اما در واقعیت هم چنین چیزی صحت نداشت.

وی افزود: امروز می‌خواهیم درباره مرجعیت رسانه صحبت کنیم و به این دلیل که در فضای حساسی هستیم باید به طور شفاف تمام مناسبت‌ها که در گذشته بوده است را بازخوانی کنیم و در این بازخوانی باید ابعاد مختلف مورد توجه قرار بگیرد. بخش بعدی که امروزه گرفتارش هستیم این است که بخشی از مرجعیت رسانه از دست ما خارج شده است به این دلیل که ویوز هستیم نه نیوز و خبر تولید نمی‌کنیم و اطلاعات خبرنگاران از یک اتفاق بیشتر پوششی است تا تحلیلی.

خدادی همچنین در ادامه نیز عنوان داشت: در مواجهه با یک موضوع باید نگاهمان حداکثری باشد چراکه قرار است عدالت و انصاف خروجی آن باشد. در نهایت اینکه هر جا که توانستیم مهارتمان را افزایش دهیم، مرجعیت رسانه‌ای نیز پیشرفت خوبی داشته است و اگر نتوانستیم مهارتمان را افزایش دهیم مرجعیت رسانه‌ای افول کرده است.

وی با اشاره به حمله داعش به مجلس و آمار قطعی کشته شده‌ها نیز گفت: یادم است در همان زمان تعداد کشته شده‌ها را به جای ۳ نفر زده بودند ۳۰ نفر! در اینجا باید گفت تا از صحت و سقم خبری اطمینان پیدا نکردید آن را به سرعت نشر ندهید و اینجا است که مرجعیت شما زیر سوال می‌رود.

معاون امروز مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با بیان اینکه ادبیات رسانه می‌تواند نقش مهمی در مرجعیت رسانه‌ای داشته باشد، افزود: امروزه روز رقابت مرجعیت رسانه‌ای است و دنبال بهانه نباشید و ما هیچ قانونی قبل از انتشار خبرها نداریم و تنها کاری که می‌کنیم این است که توصیه‌هایی را مثل وزارت بهداشت یا پلیس راهور به مردم بدهیم.

وی در پایان نیز گفت: ما هیچ وقت در هیچ توصیه‌ای اصرار نکردیم و مرجعیت رسانه‌ای ما تحت الشعاع حاکمیت امروز نیست اما سایه‌اش حس می‌شود. این فضا موجب شده تا ما رسانه نما و دلالی رسانه داشته باشیم و افرادی که در کار رسانه هستند بیشتر به جای اینکه دنبال مقبولیت باشند به دنبال معروف شدن هستند.

** گنجی: یکی از چالش‌های اصلی رسانه‌هایمان تقسیم بندی و جناح بندی است

«عبدالله گنجی» مدیر مسئول روزنامه جوان، در ادامه این نشست تخصصی گفت: در مسائلی که امروزه در جامعه وجود دارد رسانه‌های ما آسیب جدید دیدند. فقدان حضور رسانه‌ها در توجیه ماجرای بنزین، سقوط هواپیما، آمار تلفات در آبان ماه به شدت دیده شد که رسانه‌ها یا اجازه یا اشراف کامل به ماجرا نداشتند.

وی در ادامه نیز افزود: روزنامه‌های ما اصالت دارند اما مرجعیتشان خاص نیست، اما اصالتشان خاص است. در یک نظرسنجی که درباره تبعیت مردم از صداوسیما بود ۵۰ درصد از مردم از صداوسیما تبعیت می‌کنند. یکی از چالش‌های اصلی رسانه‌هایمان را تقسیم بندی و جناح بندی می دانم

وی در ادامه با اشاره به فلسفه رسانه در غرب نیز بیان داشت: ما از رسانه‌هایمان ذهنیت دیگری داریم هم کارکردی و هم رسانه‌ای. همچنین فلسفه رسانه به این معنی که امروزه داریم محصول مدرنی است، اما در غرب رسانه مبتنی بر ذاتشان است چراکه آنها بعد از اینکه نظام‌های ارباب و رعیتی داشتند به جمع بندی رسیدند و گفتند که چرا باید همدیگر را از بین ببریم؟ بیاییم و صندوقی قرار دهیم تا تا رای بیاوریم و ابزار آن را رسانه نامیدند و اینطور شد که رسانه مکمل دموکراسی شد.

گنجی با بیان اینکه این کارکرد در کشور ما کارکردی مجهول است، افزود: خاصیت رسانه برای  دموکراسی و مردم سالاری است و این باور در رسانه‌های جبهه اصلاحات به مسئله نزدیک‌تر است. در کنار آن قطب بندی دیگری هم داریم و آن رسانه مجیزگوی حاکمیت و رسانه همسو با دشمن است. این دوگانگی ها باعث می‌شود به هم افزایی نرسیم و بخشی از فشل بودن جریان رسانه‌ای کشور معطوف به دشمنی است که در این سالها داشتیم.

وی با اشاره به شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی نیز گفت: در شهادت حاج قاسم سلیمانی دیدیم که همه مردم در کنار هم هستیم اما ما در شرایط عادی هم افزایی نداریم. دولت‌ها هر چقدر پایگاه اجتماعی‌شان قوی باشد، نقد را نقد می‌بینند نه تخریب، اما اگر پایگاه اجتماعی‌شان قوی نباشد نقد را تخریب می‌بینند.

گنجی ادامه داد: ما دو مدل نقد داریم یکی نقد به عملکرد و دیگری نقد به چیستی نظام. بعضی نقدها به دنبال معنادهی به نظام جمهوری اسلامی ایران هستند و هنوز به عملکرد نرسیدند و این بخشی از چالش ما خواهد بود. در بخشی دیگر ما در صحنه اجتماعی کشور دچار بحران فهم شدیم و در چنین شرایطی رسانه‌های ما آسیب جدی دیدند.

در ادامه نیز افزود: در این بیست سال هیچ زمان فکر نمی‌کردم اوضاع مطبوعات به اینجا برسد که ما از ۲۴ صفحه برسیم به روزی ۱۲ صفحه که احتمالا بعد از نوروز ۱۲ صفحه‌ای خواهیم شد.

مدیر مسئول روزنامه جوان نیز گفت: مردم ایران در جریان وحدت ملی اختلافی ندارند. وجه مشترکی که باید درباره آن گفت‌وگو کرد اصول انقلابی است که باید مدریان درباره آن حرف بزنند و رسانه‌ها بازتاب دهند که در نهایت در این وانفسای رسانه‌ای امروز به هم افزایی برسیم.

** قوچانی: ضعیف شدن مطبوعات محصول نظام رسانه‌ای است

«محمد قوچانی» سردبیر روزنامه سازندگی در ادامه این نشست نیز گفت: در این بیست سال که کار خبری می‌کنم هیچ وقت در یکسال این همه اتفاق پشت سر هم ندیده بودم. از همه دردناک‌تر اینکه ما یک بازی برده را باختیم. شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی اتفاقی بود که مردم ایران را به هم نزدیکتر از قبل کرد، اما همین داستان در ماجرای سقوط هواپیما به عکس خود تبدیل شد و طوری شد که الان با بحران وضعیت رسانه‌ای روبرو هستیم.

وی ادامه داد: مطبوعات کاغذی ما از سالها پیش نابود شده است و ما دچار یک نوع عقب ماندگی رسانه‌ای هستیم و این را فقط از منظر مطبوعات نمی‌گویم. در همه فیلم، ‌سریال و کارتن‌ها همیشه یک شخصیت خبرنگار حضور دارد، اما در ایران به این شکل نیست.

قوچانی در ادامه نیز با اشاره به اینکه دشمن اصلی ما رسانه‌های آن سوی آبی هستند، ‌گفت: در این ماجرا دشمن اصلی ما رسانه‌های آن سوی آبی هستند. جالب است که تحریریه رسانه‌های دشمن از خبرنگارهای ما هستند که خودمان آنها را آموزش دادیم.

وی درباره نامه‌ای که آقای رئیسی به صداوسیما دادند نیز بیان داشت: آقای رئیسی نامه‌ایدادند درباره محدودیت صوت و تصویر به صداوسیما که اصلا انتظار چنین کاری از وی نداشتم. همین الان در هر برهه‌ای اینترنت را قطع کردید و الان نه برای مردم سرگرمی دارید و نه اطلاع رسانی درستی به آنها می‌دهید. بعد هم می‌گویید شیر نخورید! اما اگر روزنامه‌ای مثل سازندگی و جوان همین خبر شیر نخورید را منتشر می‌کردند ماجراهایی درست می‌شد.

قوچانی درباره علاقه خود به مطبوعات کاغذی نیز اظهار داشت: من هنوز هم به مطبوعات کاغذی علاقع مندم، اما زمانیکه می‌بینم ممکن است هیچ کشوری وجود نداشته باشد که بخواهیم درباره این جناح و آن جناح حرفی بزنیم، به این نتیجه می‌رسم که صداوسیما می‌تواند در این بخش گشایشی داشته باشد.

وی ادامه داد: در جریان شهادت حاج قاسم سلیمانی ما از نظر جنگ نرم پیروز شدیم اما با سو تدبیری که شد این موضوع برگشت.

سردبیر روزنامه سازندگی همچنین درباره ماجرای بنزین و عدم آگاهی دادن به مردم نیز گفت: در این اتفاق از قبل به رسانه‌ها گفته بودند که تبدیل به بحران نشد. اما در ماجرای آبان ماه و سقوط هواپیما آنقدر رسانه‌ها نگفتند که رسانه‌های خارجی شروع به حرف زدن کردند و عدد ۱۵۰۰ را در حاشیه بالای یکی از شبکه‌های منتسب به منافقین دیدم که هیچگونه صحتی نداشت و دولت در شرایط فعلی متوجه نیست که مخالفت‌هایش ممکن است به ضررش تبدیل شود.

وی ادامه داد: در چنین شرایطی باید تلویزیون خصوصی وجود داشته باشد تا جامعیتی را در بر گیرد. ضعیف شدن مطبوعات محصول نظام رسانه‌ای است. بارها شنیدم که به من خبرنگار بیست ساله مجوز نشریه نمی‌دهند آن وقت به یک نماینده مجلس همین مجوز را می‌دهند! که او هم می‌فروشد و باید گفت که ما نظام مطبوعاتی نداریم.

قوچانی در ادامه نیز افزود: ما ناشر حرفه‌ای هم نداریم و باید بحران کاغذ ریشه یابی شود که چه مافیایی در پشت آن است. در مطبوعات امروز ما هیچ نوع آموزشی صورت نمی‌گیرد.

وی در ادامه نیز بیان داشت: کل نهادها تصورشان از رسانه، رسانا است و الان صداوسیما نمی‌تواند از هیچ ارگانی بدون اجازه خبری منتشر کند. برای مثال خبرهای قوه قضائیه را باید از خبرگزاری میزان بردارند.

قوچانی با بیان اینکه رشد بیش از اندازه شبکه‌های اجتماعی، آزادی را به دشمن خود تبدیل می‌کن، افزود: فضای مجازی نباید جای صداو سیما را بگیرد. شبکه‌های اجتماعی برای سرگرمی بسیار خوب هستند اما آسیب زننده است. ما از رسانه‌های کاغذی به رسانه‌های شخصی رسیدیم و راه حلش هم فیلتر کردن نیست بلکه مرجعیت رسانه و بوجود آمدن آلترناتیوهای مناسب است و در این فضا آنچه از بین رفته است هنر نویسندگی است چراکه در این فضا کوتاه و مختصر نویسی ارزش بیشتری دارد.

وی درباره رفتاری که اینستاگرام پس از شهادت حاح قاسم سلیمانی نشان داد، نیز گفت: این رفتار نشان از استیصال اینستاگرام داشت و ما هنوز برای روشن شدن حقیقت کار می کنیم.